CIRCE
Personae.
Ullxes, qul domum iter facit.
Eurylochus, quem Ulixes nautis
praefecit.
Scaena I.
Aegyptius
Philippus
Menexenus
Alexander
Cresius
Ceterl nautae
nautae.
Scaena II.
Naupactous 1
Proxenus > nautae
Rhodius
Circe: maga.
Ancillae quattuor.
Minister.
Coquus.
Servus alius.
SCAENA PRIMA. IN LITORE INSULAE.
In saxo stat Eurylochus; circum eum vlgintl nautae, alil humi
sedent, alil stant; omnes murmurant.
Eur. Nollte ducem nostrum culpare!
Aeg. At quis nos in Insulam desertam diixit?
Cet. Responde, O Euryloche! Nonne Ullxes?
Eur. Sane, magnus Ullxes vos hiic diixit; sed nollte illum
culpare !
Phi. Ciir non oportet nos illum culpare?
DATIVE WITH COMPOUNDS
429. Verbs compounded with ante, ob, prae, and sub fre-
quently have a dependent noun or pronoun in the dative case.
Legioni praeest, he is in command of the legion.
a. If the simple verb from which the compound is
formed would take an object, the compound verb may
take both the accusative and the dative: Eurylochum
nautis praefeci, I placed Eurylochus in command of the
sailors.
187
188
Cet. Responde, O Euryloche. Ctir non oportet nos illum
culpare?
Eur. Quia di immortales [palmds tollit] nos et illum in haec
perlcula addtixerunt. 10
Men. Sl dl Ullxem non amant, non jam noster erit dux.
Cet. Recte dlcis; non jam noster erit dux.
Ale. [ventrem tangit.] Esurio ; da mihi cibum, Euryloche !
Omnes. Esurlmus; da nobls cibum, Euryloche!
Eur. Nonne magnanimus Ullxes in medias silvas iit, quia
cibum nobls petere volebat?
Cre. Num hoc credis? Nos quidem hoc non credimus.
Omnes. Non credimus. Immo vero nos deseruit.
Aeg. Sl feras arcti occldet, ipse eas edet.
Omnes. Ipse carnem edet avium et bestiarum. 20
Phi. Nihil nobls referet. Hoc pro certo habeo.
Omnes. Nihil nobls referet. Hoc pro certo habemus.
Eur. O stultl; fidelis est noster dux; credite illl!
Men. [qul circum se spectat.] Hominem qul advenit, video.
Cet. Hostisne an amlcus venit?
Men. Nescio; adhiic procul abest.
[Alil nautae nunc stant.]
Ale. Ecce, de summo colle descendit.
Cet. Quo habitii est? Quae vestlmenta, quae arma portat?
b. The dative is sometimes used with compounds of
ad, circum, com, in, inter, post, pro, super. If the
compounds of ad and in denote motion the accusative
with ad or in is regularly used instead of the dative.
ABLATIVE OF DESCRIPTION
430. The ablative modified by an adjective is sometimes
used to describe a person or thing. Homo magnd virtute, a
man of (literally with) great courage.
a. The genitive modified by an adjective is also used
to describe a person or thing. In many phrases, such as
189
Cre. Arcum sagittasque fert; recta ad nos venit.
Omnes. Ulixes est. 30
Aeg. Quid umeris portat?
Phi. Carnem nobls affert.
Omnes. O magnanimum Ulixem! O optimum ducem!
Ulixis Vox. Cervum sagitta occldl. Cibum vobls affero.
Carnem edemus omnes.
Omnes. Io, Io! O magnanimum Ullxem! O optimum
ducem !
Eur. Ligna petite, nautae! Properate vos !
[Dum Ulixes appropinquat, nautae ligna per lltus
petunt et in medio cumulant.]
Men. Remum fractum invenl, qul in lltore jacebat.
Ale. Siccos ramos affero, qui de arbore ceciderunt. 40
Cre. fGrave est id quod portamus; gubernaculum ferimus
Aeg. \ navis nostrae, quod mare in lltus jecit.
Pm. Rostrum navis repperi; ecce, Minervae imaginem
undae perdiderunt; eam vix possum agnoscere.
[Ulixes apparet et cervum humi deponit.]
Eur. Salve, Ullxes! Nautae, ignem accendite!
Cet. Non possumus ignem accendere. O callidissime om-
nium hominum [Ulixi hoc dicunt] } hoc pro nobls
fac, quia esurlmus et quam prlmum cenare volumus.
Eur. [Dum Ulixes ligna confricat et ignem accendit.] Nunc
callidus et magnanimus est is qui nuper pessimus 50
ducum erat et Infldissimus.
[Ulixes in saxo considit; nautae in summo igne cervum totum
ponunt. Tum circum Ulixem et ignem se disponunt.]
the example given above, either the genitive or the abla-
tive may be used. But physical traits are usually
denoted by the ablative, and measure is always denoted
by the genitive. The expression a four-foot wall will be
translated murus quattuor pedum (a wall offourfeet).
190
Uli. Per silvam errabam, cum hunc cervum haud procul
vldl —
Men. Dulcis est fumus.
Uli. Me post arborem celavl —
Ale. [sonitum labrls facit.] Dulcem carnem jam gusto.
Uli. Ventus adversus flabat; non igitur me olfacere cervus
poterat.
Cre. Carnem equidem olfacio dulcissimam.
Uli. Sagittam arcumque paravl. 60
Aeg. Nos quidem convivium paramus.
Uli. Sagitta prlma cervl frontem transflxl. Nonne magna
et pulchra sunt cornua, O Euryloche?
Phi. Magna et pulchra erit cena.
Men. Jam certe tostus est cervus. Licetne mihi statim
edere?
Omnes. Statim edere volumus.
Uli. Edite, comites! Gaudeo quod non jam esurietis.
Eur. Vorate, vos qul suibus estis similes; nihil nisi cena
cibusque vobls in mentem venit. 70
[Nautae cervum dlvidunt et carnem vorant;
interea Ulixes narrat.]
THE COMPARISON OF ADJECTIVES
431. The comparative and superlative of English adjectives
regularly end in -er and -est: long, longer, longest.
In Latin the comparative regularly ends in -ior f or the mascu-
line and feminine and -ius for the neuter, and the superlative
in -issimus, -issima, -issimum, declined like bonus.
POSITIVE
COMPARATIVE
SUPERLATIVE
latus
latior, latius
latissimus, -a, -um
wide
wider
widest
fortis
fortior, fortius
fortissimus, -a, -um
brave
braver
bravest
fellx (gen. felicis)
fellcior, fellcius
fellcissimus, -a, -um
happy
happier
happiest
191
Uli. Postquam cervum occldl, circum me spectare coepl.
Haud procul inter arbores apparebat tectum
domus. Ftimus inde ascendebat.
Ale. Sine dubio torrebant carnem.
Cet. Caro dulcis est! Libenter iterum carnem gustamus.
Cre. Nonne usque ad domum Ivistl, O dux?
Uli. Minime; comitum mihi in mentemvenit fames. Ad
vos igitur quam primum praedam meam rettull.
Aeg. Cras ad illam domum Ibimus. Quid censetis, comites?
Cet. Placet ; ad eum locum Ibimus.
Men. Fortasse ibi multam carnem et bene tostam in-
veniemus.
Eur. Glandes saltem in silva invenietis.
80
SCAENA SECUNDA. IN ATRIO CIRCAE.
Nemo in dtrio adest; sed per jdnuam quae d dextrd est nunc
feminds quae rldent, nunc sues qul edunt audltis. A
sinistrd intrant Ulixes et Eurylochus et tres nautae,
Naupactous, Proxenus, Rhodius.
Nau. Ubi sunt comites nostrl?
Pro. Eos qu5s perdidimus, neque video neque audio.
Rho. At voces audio.
Eur. Sane, feminas quae rldent audls.
Nau. Nonne sues audltis, comites, qul edunt?
DECLENSION OF COMPARATIVES
432. The comparatives are third declension adjectives, and
are declined as f ollows :
Singular
Plural
Masc. and Fem.
Neut.
Masc. and Fem.
Neut.
Nom.
latior
latius
latiores
latiora
Gen.
latioris
latioris
latiorum
latiorum
Dat.
latiorl
latiorl
latioribus
latioribus
Acc.
latiorem
latius
latiores, -Is
latiora
Abl.
latiore
latiore
latioribus
latioribus
192
Pro. Silete, femina nunc cantat.
Uli. Circe, maga, pessima feminarum, cantat quia nostros
comites perdidit. 90
Rho. Nonne nos etiam perdet?
Uli. Priores eam oppugnabimus.
Nau. At sl baculum illud agitabit, nonne mortul nos omnes
cademus?
Uli. Si mihi parebitis et omnia quae nunc imperabo
facietis, eam vincemus.
Eur. Tibi parebimus, O dux noster, vir callide! Quid
imperas?
Nautae. Tibi parebimus nos omnes.
Uli. Apud hanc feminam nollte edere, nollte bibere. 100
Omnes. Nihil hlc edemus, nihil bibemus.
Uli. Etiam sl ego cibum et poculum accipiam, vos nolite
idem facere.
Rho. Cur hoc tibi licet quod nos facere vetas?
Uli. Hunc quem teneo florem Mercurius mihi dedit.
Pro. Quo modo te defendere hic flos potest?
Uli. Dum hunc florem olf acio, Circe me laedere non poterit.
Eur. Silete omnes; aliquem enim audio qul januam aperit.
Uli. Mementote id quod imperavl, et parete!
[Intrat Circe cum ancillls quattuor.]
Cir. Salve, O Ullxes. 110
Anc. I. Salve, O Euryloche.
Anc. II. Salve, O Naupactoe.
COMPARISON OF ADJECTIVES IN -ER
433. Adjectives ending in -er in the positive form the super-
lative by adding -rimus, -rima, -rimum to the nominative
singular of the masculine instead of using the ending -issimus.
pulcher pulchrior, pulchrius pulcherrimus, -a, -um
miser miserior, miserius miserrimus, -a, -um
193
Anc. III. Salve, O Proxene.
Anc. IV. Salve, O Rhodl.
Uli. Salve, O reglna. Te, quae meum nomen scis, quo
modo vocabo?
Eur. [ancillae I.] Quo modo nomen meum scls?
Nau. [ancillae II.] Quo modo nomen meum scls?
Pro. [ancillae III.] Quo modo nomen meum scls?
Rho. [ancillae IV.] Quo modo nomen meum scls? 120
Cir. Salvete, omnes advenae! Nomen meum nollte rogare,
sed vlnum meum bibite et carnes meas edite.
[Manibus plaudit.]
[Intrat minister qul qulnque pocula fert.]
Min. Adsum, O reglna.
Ancillae. Da nobls pocula. [E manibus ministrl quattuor
pocula accipiunt. Circe manibus plaudit. Intrat
servus qul amphoram fert.]
Ser. Adsum, O reglna !
Cir. Appropinqua, serve ! [Dum baculum supra amphoram
agitat, venenum in vlnum demittit.] Tibi, O Juppiter,
vlnum consecro.
Uli. [nautls.] Cavete vlnum. [Servus vlnum in pocula
fundit.]
Ser. [voce sonora.] Aurea mlrifico complevi pocula vlno. 130
SPECIAL ADJECTIVES IN -LIS
434. The following adjectives in -lis form the superlative by
replacing the genitive ending of the positive with -limus:
facilis, difficilis, similis, dissimilis, humilis.
POSITIVE COMPARATIVE SUPERLATIVE
facilis facilior, -ius facillimus, -a, -um
similis similior, -ius simillimus, -a, -um
a. Other adjectives in -lis form their superlatives regu-
larly with -issimus.
194
Cir. Mihi da poculum, O minister.
Min. [voce sonord.] Te vel 1 callidiorem hoc vlnum reddet,
Ullxes.
Uli. Tum ero tam callidus quam vulpes.
Cir. Hoc tibi promitto. Accipe, O rex. Reglna tibi vlnum
offert.
Anc. I. Accipe, O Euryloche; ancilla reglnae tibi vlnum
offert.
Anc. II. Accipe, O Naupactoe; ancilla reglnae tibi vlnum
offert. 140
Anc. III. Accipe, O Proxene; ancilla reglnae tibi vlnum
offert.
Anc. IV. Accipe, O Rhodl ; ancilla reglnae tibi vlnum offert.
[Viri d feminis pocula accipiunt. Rhodius se post
columnam celat.]
Uli. Oculos mihi advertite. [Intered Eurylochus et
Naupactous et Proxenus vlnum huml effundunt,
sed Rhodius bibit.] Vlnum bibo, gratus quia nos
advenas tam benigne excepistl, O reglna. [Florem
olfacit, dum vlnum bibit. Omnes Ulixem diu
spectant.]
Uli. Quid spectatis? Bonum est vlnum quod hospitibus
das, O reglna; dl tibi praemium meritum dabunt.
Cir. [baculum agitat.] Vulpes eris! Hoc impero.
ADJECTIVES COMPARED IRREGULARLY
435. The
following important
adjectives are
compared
irregularly :
bonus
melior, melius
optimus, ¦
-a, -um
malus
pejor, pejus
pessimus,
-a, -um
magnus
major, majus»
maximus,
-a, -um
multus
, pliis
plurimus,
-a, -um
parvus
minor, minus
minimus,
-a, -um
1 Even.
195
Uli. Quid facis? Quid dlcis? [Ridet.] Eia! Nunc intel- 150
lego; tam callidus sum quam vulpes.
Anc. I. Placetne tibi vlnum, Euryloche? Nonne aliquid
sentls?
Eur. Dulce est hoc vlnum.
Anc. II. Et tu, Naupactoe, quid dicis?
Nau. Numquam antea tam dulce vlnum bibi.
Anc. III. Nonne optimum est vlnum, O Proxene?
Pro. Nectar est, dls idoneum, [sibi dicit] sed non ho-
minibus.
Anc. IV. Tibine gratum est vlnum, O Rhodl?
[Rhodius suis sonitum facit et sui similis ex atrio currit,
Ulixes nihil videt.]
Nau. Vidistlne suem qul ex atrio currebat? 160
Pro. Ubi est Rhodius? Multum timeo.
Eur. Ullxl credite.
Uli. At aliquid mihi in mentem venit, O reglna. Aliine
hlc adsunt apud te hospites?
Cir. Multas bestias apud me habeo, sed homines nullos.
Uli. Ante hos duos dies 2 comites mel, nautae, ad tuam
domum venerunt, quia esuriebant.
Cir. Ita est. Illls cibum dedl; homines brevi hinc dis-
cesserunt.
FORMATION OF ADVERBS
436. Most adverbs are formed from adjectives. Those
derived from adjectives of the first and second declensions
regularly end in -e. Those derived from adjectives of the third
declension regularly end in -ter or -iter.
latus, wide late, widely
fortis, brave fortiter, bravely
audax (gen. audacis), bold audacter, boldly
prudens, prudent prudenter, prudently
1 Two days ago.
196
Ancillae. [rident.] Sues tamen apud nos manent. 170
Natjtae. Quid dicere vultis? Non sues erant comites quos
perdidimus, sed virT.
[Circe manibus plaudit. Intrat coquus qul carnes
in patera fert.]
Coq. Adsum, O reglna.
Cir. Quid affers?
Coq. [voce sonora.] Ambrosiam hospitibus dulcem fellcibus
offers.
Cir. Bibistis, hospites! Nunc edite!
Uli. [nautis.] Cavete carnes.
Cir. [baculum supra carnes agitat.] Tibi, O Juppiter,
carnes consecro. [Deinde Ulixi offert. Omnes iso
carnem manibus accipiunt.]
Uli. [subito clamat.] Ubi est Rhodius? [Dum omnes cir-
cumspectant, nautae carnes rejiciunt.]
Anc. IV. Ex atrio fugit — [parva voce] — stis. [Rident ancil-
lae.]
Uli. Carnem edo et tibi, O reglna, gratias ago.
[Omnes diu spectant.]
Cir. [baculum agitat.] Tandem vulpes eris! Hoc impero
ego cui nomen est Circe.
COMPARISON OF ADVERBS
437. The comparative of an adverb is the same as the
neuter comparative of the corresponding adjective. The
superlative of an adverb is f ormed by changing the ending -us
of the superlative of the corresponding adjective to -e.
POSITIVE
COMPARATIVE
SUPERLATIVE
late (from latus)
latius
latissime
acriter (from acer)
acrius
acerrime
facile (from facilis)
facilius
facillime
197
Uli. [magno rlsu.] Te agnosco, femina dls hominibusque
Infesta, improba maga. Nihil efficere potes. [Gla-
dium stringit.] Te et tuas ancillas occidam, quia
tot homines jam perdidistis.
Cir. Ignosce mihi, O optime rex! Non iterum homines 190
laedam, si mihi ignosces.
Uli. Sl te occidam, hoc pro certo habebo.
Eur. Ubi sunt nostri comites? Jube eam, O Ullxes, hoc
dlcere.
Cir. Sl tibi hoc dlcam, nonne ignoscere vls?
Uli. Sl hoc facies, vlves.
Cir. [baculum agitat.] O sues, qul comites Ullxis fuistis,
este iterum homines !
[Intrant ceterl nautae, qul comites salutant.]
Uli. Noll iterum hominem in bestiae formam mutare!
Hoc jtira! 200
Cir. Hoc juro.
Ancillae [lacrimant.] Hoc jtiramus, quod domina juravit.
Uli. Ablte, miserae.
[Feminae discedunt; nautae gaudent.]
finis fabulae.
irregular adverbs
438. The following adverbs are compared irregularly or are
from adjectives of irregular comparison.:
POSITIVE
COMPARATIVE SUPERLATIVE
bene, well
melius optime
male, badly
pejus pessime
magnopere, greatly
magis maxime
multum, much
pliis plurimum
parum, little
minus minime
The comparison of adverbs is still further explained in
,he Appendix, Sections 17 and 18.
POLYPHEMUS
Personae
Ulixes.
Nautae XII.
Polyphemus.
Alii Cyclopes.
Aries et oves.
SCAENA PRIMA. IN ANTRO POLYPHEMI.
A dextrd ovilia; d sinistrd calathi cdseo pleni et crdterae lacte
plenae; d tergo saxum post quool nautae se celant.
Ulixes et nautae antrum Polyphemi intrant.
Uli. Ecce! in caverna ingentl sumus. Sine dubio
Cyclopis domus est quem ntiper vldimus.
Nauta I. Sine dubio ejus caverna est. Tantum monstrum
ego numquam vidl.
N. II. Homini dissimilis videtur.
N. III. Unum modo oculum in media fronte habet.
N. IV. Oves et capros in agris pascebat.
Omnes. Sine dubio in hoc antro habitat.
Uli. Ita: nam hiic spectate, viri; nonne videtis illos
calathos caseo plenos? et ovllia in quibus agnl 10
sunt et haedl? et haud procul crateras conspicio
lacte plenas.
N. V. Certe, avidus est, sl haec omnia edere potest!
N. VI. Fortasse nos quoque comedere cupiet, O domine.
N. VII. Redlre ad lltus quam prlmum 1 optimum erit.
N. VIII. Mihi quoque id optimum videtur. Sed caseum
noblscum auferemus et agnos paucos haedosque.
Nam cibum non habemus multum in navibus.
Uli. Nolo jam redlre, viri. Melius erit hic manere et
dona rogare cum Polyphemus redlbit. 20
1 As soon as possible.
198
199
N. IX. Temerarius est Ulixes. Nos omnes perlbimus.
Uli. Cenam parate, nautae. Cum cenaverimus, forte
ille domum redlbit.
[Nautae cenam parare incipiunt.]
N. X. Heimihi! Quid audio? Ipse appropinquat.
N. XI. Fugite, amlci. Vae miserls nobls.
Uli. Venlte mecum, virl. In intimam cavernam nos
recipiemus.
[Virl se post saxum celant, unde Polyphemum spectant.]
Adestne ille?
Jam jam gregem in cavernam agit.
Quid nunc facit? 30
Agnos et haedos extra januam reliquit: sed oves
intra cavernam ducit.
Ciir tam obsctira caverna fit?
Janua jam clausa est, nam saxum magnum ante
januam posuit.
CONJUGATION OF FIO
439. The verb fio, become, be made, is used as the passive
of facio, which has no passive forms of its own in the present,
imperfect, and future. It is conjugated as follows in the
present, imperfect, and future indicative.
N.
I.
N.
II.
N.
III.
N.
IV.
N.
V.
N.
VI.
PRESENT
IMPERFECT
FUTURE
Singidar Plural
Singular Plural
Singular Plural
flo
flebam fiebamus
flam fiemus
f Is
flebas flebatis
fles fietis
fit flunt
flebat flebant
flet flent
a. The principal parts are fio, fieri, factus sum.
b. The perfect, past perfect, and future perfect are
formed regularly with the past participle factus and the
forms of sum. Factus sum, factus eram, factus ero, etc.
200
N. VII. Quid Cyclops nunc agit?
N. VIII. Oves et capras mulget.
N. IX. Nonne ignem nunc accendit? Flammae hlcem dant.
N. X. Tacete amlci. Nos audiet. 40
Pol. Hem! Quid audio? Quis adest? [viros videt] Ohe!
Qul estis, advenae? Unde venistis?
N. XI et XII. Hei mihi! Quid nos agere poterimus?
Uli. Nollte timere, amici. Ego pro omnibus respon-
debo, et fortasse benigne nos tractabit. Graecl
sumus, qui Troja venlmus et domum mare
transimus. Sed Juppiter, qul nobls Iratus est,
ventos et undas nos a via prohibere sinit.
Itaque ad tuam Insulam invlti venimus. Sed
benignus es, 1 O hospes, nam supplices tui sumus. 50
Sl tu auxilium nobls dederis, dl te remiinera-
buntur.
Pol. Stultus es, aut procul ab hac terra habitas, sl me
talem esse putas. Deos enim nos Cyclopes
neque veneramur neque timemus. Gratissima
DEPONENT VERBS
440. A deponent verb is one which is passive in form but
active in meaning. Its principal parts are passive forms.
The endings of the present infinitives of deponent verbs of
the four conjugations are as follows:
I II III IV
-ari -eri -1 -Iri
a. Examples of the conjugation of deponent verbs are
given in Section 33 of the Appendix. Their forms are
exactly the same as those of the passive voice of the model
verbs before given, except that deponents have the active
form for the future infinitive. Remuneror in line 51
is conjugated like the passive of porto, except that
its future infinitive is remuneraturus esse.
See Section 340.
201
autem cena mihi eritis, tu et nautae tui. Duos
enim mane et duos vesperl edam donec omnes
mortui eritis. [Diws captos occldit et comedit.]
SCAENA SECUNDA. IN EODEM LOCO.
Ulixes cbnsilium init.
Postridie mdne Ulixes et octb nautae in antrb sedent
et inter se loquuntur.
Polyphemus, qui dubs nautas hodie comedit, exiit.
Nautae Omnes. Vae nobis miserls! ad patriam nostram
numquam redlbimus.
N. V. Crudelior Cyclops est quam fera; duos nostrum
herl, duos hodie comedit, et mox omnes ad tinum
devorabit.
Uli. Nollte desperare, virl; dl nos etiam nunc juvare
possunt, et ego ipse consilium inlre incipio.
N. VI. Tua consilia nobls non placent; nam propter te
amlci nostrl quattuor miserrime perierunt.
Omnes. Vlsne Cyclopem, dum noctti dormit, occldere, O
domine?
Uli. Id facere volo: sed etiam sl eum internciam, nos
ex antro per clausam januam effugere non
poterimus.
Omnes. Quam priidens dominus noster est! Sed quid nos
facere jam possumus?
Uli. Audlte me. Baculum longum quod Cyclops huml
rellquit conspicio. Id acuemus, et in igne adure-
mus. Vesperl, cum Polyphemus redierit, vlnum
el dabo; nam — ut meministis — optimum vlnum
mecum hiic attull. Cum ille somno vlnoque
sepultus erit, oculum ejus baculo ardentl extin-
guemus. Tum impotens ille et imbecillus flet.
Omnes. Sapientissimum consilium est. Omnes te adjuva-
bimus.
70
80
202
Uli. Cras, ubi janua aperta erit, cum ovibus nos quoque
exibimus. Slc ad litus et naves tandem effugere
poterimus.
Omnes. Omnium pnldentissimus dominus noster est.
SCAENA TERTIA. IN EODEM LOCO.
Polyphemi oculum Graecl extinguunt.
Vcsperi: Ulixes et octb nautae Polyphemum expectant.
Uli. Paratlne estis, virl? Mox enim redlbit Poly-
phemus.
Nautae. Ita, paratl sumus. Baculum acutum ardensque
habemus. 90
Uli. QuI in oculo Cyclopis baculum mecum contorquere
audebunt? Quattuor ad hunc laborem sorte
eligere optimum erit.
Nautae. Ita vero : id f aciemus.
N. VII. Hlc est galea, in quam sortes conjicere possumus.
N. VIII. Hlc lapides nonnulll sunt, quos in galeam conjicere
possumus.
N. IX. Ego galeam tenebo et quatiam.
[IV Nautae sortes accipiunt.]
Uli. Et ego qulntus ero. Dl sortes optime rexerunt;
vos enim quattuor ipse deligere cupiebam. 100
N. X. Aliquem audio qui appropinquat !
Omnes. Sine dubio Cyclops ipse adest.
N. XI. Ita, ovium enim balattis audio.
Omnes. Post saxum recipiemus nos, donec ille dormiet.
THE ACCUSATIVE OF EXTENT
441. The accusative without a preposition is used to express
extent in space. Puer quinque milia passuum ambulavit,
the boy walked five miles.
203
[Polyphemus cavernam intrat, oves mulget, duos nauids
captos devorat. Ulixes crdteram vino plenam ei offert.]
Uli. Ecce, Cyclops, vlnum tibi offero. Carnem homi-
num edistl; vlnum nunc bibe : gratissimum est.
[Cyclops bibit.]
Pol. Da mihi iterum bibere. Vinum tuum jucundum
est. Et dic mihi nomen tuum. [Iterum bibit.]
Uli. [Secum] Eum fallere optimum erit.
Pol. Iterum, advena: vlnum tuum me multum 110
delectat. [Iterum bibit.]
Uli. Nomen meum interrogavistl : id non celabo.
“Nemo” nomen meum est: “Neminem” mater
mea paterque et socil omnes me appellant.
Pol. Nemo, pro beneficiis tuls te remunerari cupio.
Postremum igitur te devorabo.
Uli. [secum] Edepol ! Gratias tibi maximas ago. Post-
rema tibi cena ero.
[Polyphemus se huml jacit; mox somnus eum opprimit.
IV Nautae ex intimd cavernd exeunt.]
Nautae. Adestne tempus, domine? Dormitne Cyclops?
Uli. Ita, graviter dormit. Nunc, dl patril, adjuvate nos. 120
[Baculum drdens afferunt, et in oculo Polyphemi vehementer
contorquent. Ille cldmores horribiles tollit, et per antrum
furibundus ruit.]
Pol. Vae mihi! Quid factum est? Quis oculum meum
extlnxit? Ubinam estis, virl?
[Alil Cyclopes extrd cavernam stant.]
Alii Cyc. Cur tantos clamores tollis, Polypheme? Nos
dormlre prohibuistl ! Quis te laedit, aut quis te
occldere temptat?
Pol. Nemo me occldit, amlcl.
204
Alii Cyc. At si nemo in caverna tecum est, Juppiter fortasse
te laedit. Tu autem patrl tuo Neptuno supplica.
Uli. Ohe virl! dolus meus et nomen simulatum eum
fefellerunt! i3G
N. VII. Quid f acit ille? Quid f acturus est? Potesne videre?
N. VIII. Saxum summovit, et ipse humi ante januam sedet.
N. IX. Nos, dum exlmus, rapere cupit.
Omnes. Quando fugere temptabimus, O domine?
Uli. Prlma hlce, cum oves ad agros exlbunt, nos quoque
cum els exlbimus.
SCAENA QUARTA. IN EODEM LOC6.
In cavernd omnes sedent.
Uli. Festlnate viri! Sol mox surget; deinde nos fugam
capere poterimus.
N. XI. Sed qu5 modo effugiemus, domine? Non intellego.
N. XII. Cyclops enim nos, dum exlmus, capiet. 140
Uli. Singuli homines a ternls arietibus ferentur. Tres
enim arietes colligabo, quorum medius hominem
442. The English verb has only present and past participles.
The Latin verb has also future participles. The futiire active
participle of laudo is laudaturus (-a, -um), translated going
to praise or about to praise.
The future active participle may usually be found by chang-
ing the ending -us of the past passive participle to -urus. It
is declined like the adjective bonus, and must agree in gender,
number, and case with a noun or pronoun, expressed or under-
StOOQ. p as t passive participle Future active participle
(laudo) laudatus laudaturus
(moneo monitus moniturus
(duco) ductus ductiirus
(capio) captus captiirus
(audio) audltus audlturus
a. The future participle of sum is futurus.
205
unum portabit. Slc omnes ad lltus incolumes
perveniemus. Agite arietes ad me.
N. VII. En callidum consilium!
[Ulixes arietes ternos colligat; singull homines
sub ternls arietibus ligantur.]
N. VIII. Quo modo te ipsum servaturus es?
Uli. Videsne hunc ducem gregis? Multo grandior et
robustior est quam ceteri. Ejus sub ventre
vellus tenebo, et ipse postremus exlbo.
N. IX. Ecce, sol surgit! et oves exlre incipiunt. 150
Omnes. Brevl tempore ad lltus perveniemus. [voce parvd.]
Vale Polypheme!
[Omnes e caverna efferuntur. Ulixes postremus
sequitur. Polyphemus arietem detinet.]
Pol. Quid, Crasse? Tti postremus hodie exls? Id
mlror; nam antehac prlmus mane exlre, prlmus
merldie ad rlvos descendere, prlmus vesperl
domum redlre solebas. Bonus amlcus domini
miseri tul semper fuistl, cujus oculum Nemo
extmxit? En hominem improbum! Sed haud
impune fllium Neptunl caecum effecit!
[Aries tandem alios sequitur. Polyphemus nautas et
Ulixem in cavernd frustrd quaerit.]
FINIS FABULAE.
443. Frequently the f uture active participle is used with
forms of sum. Thus, laudaturus sum, I am going to praise,
moniturus est, he is going to warn.
444. Latin verbs have a future active infinitive formed by
using the future jactive participle with esse. Thus, laudaturus
esse, capturus esse, futurus esse.
When a subject in the accusative is used with a future in-
finitive (Section 409), the participle of the infinitive must agree
with the subject in gender, number, and case.
REDITUS ULIXIS
Personae.
Ulixes, qui Trojd captd domum
redit.
Telemachus: filius Ulixis.
Eumaeus: pdstor.
Minerva: dea.
Scaena I.
Argus: canis Ulixis.
Scaena II.
Penelope: uxor Ulixis.
Antinous : procus.
Amphinomus: procus.
Alii procl.
SCAENA PRIMA. IN LITORE ITHACAE.
A sinistrd stat casa Eumael; prope casam jacet Argus, macer,
Infirmus. A dextra Ulixes huml dormit.
Uli. [se ex somno excitat.] Eheu! Miserrimus hominum
sum. Tot pericula enim passus et tot per terras
et maria vagatus, ignotam tandem in terram a
Phaeacibus allatus sum et hic relictus. [Intrat
Minerva speciem vestesque juvenis gerens.] Ecce
autem! Juvenis adest; ille fortasse me adjuva-
bit. Salve, O amice! Quae terra est haec, quo
adveni? Alienus enim sum, neque litus cognosco.
Min. Amoena est terra omnibusque arboribus et frtictibus
praedita; Ithaca est. 10
Uli. Quid audio? Ithaca enim omnium terrarum mihi
est carissima. Cujus etiam est ista casa? Nonne
Eumael? Quam felix sum! Quam benignl mihi
dl immortales sunt! Vlvitne Eumaeus? Et
Laertes pater meus? Narra mihi de uxore. Re-
sistitne adhuc Penelope procls meumque reditum
expectat?
[Minerva suam formam siimit propriam.]
Min. Ecce, O patiens Ullxes! Dea sum, et te adjuvabo.
Senem squalidum pannosumque te faciam. [In
206
207
Uli.
senem squdlidum pannosumque Ulixem mutat.]
Haec est casa Eumaei, qui semper fidelis te et 20
Penelopam et Telemachum amat. Ille te curabit,
dum ego Spartam abeo, unde Telemachum re-
diicam. Ille enim te petendl causa ante duos
annos ab Ithaca discessit. Cum redierit, tti te
revelabis; deinde, illo adjuvante, procos inter-
ficies. Vale.
O benigna Minerva! nam te agnosco, tibi gratias
ago. [Exit Minerva. Eumaeus ex casa egrealitur.]
Salve, O pastor! Auxilium tuum precor; longum
enim iter perfecl, et multa et diira passus valde 30
esurio.
THE GERUND
445. The Latin gerund is a neuter noun of the second de-
clension. It has no nominative and is used only in the sin-
gular. The gerunds of the four conjugations are as follows:
I.
II.
III.
IV.
Gen.
portandl
monendl
ducendl
audiendi
Dat.
portando
monendo
ducendo
audiendo
Acc.
portandum
monendum
diicendum
audiendum
Abl.
portando
monendo
ducendo
audiendo
a. The genitive is translated of carrying, of warning,
etc. The ablative without a preposition is translated by
carrying or with carrying, etc. The ablative is also used
with prepositions. The accusative is used only with
prepositions. The dative is not often used.
b. It must be remembered that the form in -ing used
to translate the Latin gerund is not a present participle
but an English gerund, or, as it is sometimes called, a
verbal noun. In the sentence I am fond of walking the
word walking is not a participle but a gerund (or verbal
noun).
208
Eum. Ego etiam senex et miser sum, sed te adjuvabo;
parum tamen cibi habeo, parum opum ex eo die
quo Ullxes Trojam discessit; sed id quod habeo
tibi dabo. Veni mecum in casam.
Uli. Di te servabunt; miser enim ipse miseros adjuvas.
[Ad casam appropinquant; Ullxes canem conspicit.]
Cujus est hic canis?
Eum. Argus vocatur, fidelis UlTxis canis; pridem saga-
cissimus in nostra Insula erat et omnium canum
validissimus qui feras sequuntur. At absentem 40
dominum deslderat, neque longum vitae spatium,
ut credo, ei manet.
[Eumaeus casam intrat.]
Uli. Arge, Arge, nonne tuum dominum agnoscis?
[Canis caput erigit et dominum agnoscit.]
Arg. O care domine, quot post annos rediistl! Eheu!
Sero venls. Semper te amavi, semper expectavl.
Nunc tandem te redeunte gaudeo felixque jam
e vlta excedo. Vale!
Uli. Vale, fidelis canis, vale!
[Argus moritur. Eumaeus ex casa prodit.]
Eum. Cur moraris?
Uli. Canis mortuus est. 50
Eum. Non rursus ergo dominum suum videbit.
Uli. Nonne tu servus Ullxis eras?
Eum. Ita eram, sed numquam iterum eum hls oculls
videbo. Laertes, pater ejus, aetate gravis mox de
vlta discedet. Telemachus procul abest, neque
umquam fortasse domum redlbit. Penelope in
dies 1 miserior lacrimas semper fundit; non tamen
virum desperat. Proci autem improbl illam
precantur: “Memoriam Ullxis depone et alterum
virum e nobls elige.” Illa tamen recusat neque 60
1 Day by day.
209
cuiquam ex els nubere vult, qul opes domini
nostrl edendo bibendoque vastant, et qul dlcere
audent — O audaciam [impudentem — “Sl Tele-
machus redlbit, eum occldemus.”
Uli. Et mater Ullxis vlvitne adhuc?
Eum. Eheu ! Noll de ea loqul : mortua enim est.
Uli. [lacrimds dissimulat.] At quid tu putas? Redlbitne
Ullxes annon?
Eum. Numquam : certe mortuus est.
Uli. Non vera dlcis; ipse enim eum vldl, dum in Insula 70
Creta erro. Vlvus mox domum redlbit. Quid
audio? Aliquis appropinquat — amlcus, ut vide-
tur, non enim ululant canes.
[Intrat Telemachus.]
Eum. Salve, O Telemache! quam fellx sum! Saepe enim
mecum dlxl: “Telemachum reductum numquam
videbo.”
Tel. Et tu, salve, O fidelis Eumaee! Quid novl de Ullxe
mihi dlces? Equidem enim nihil de eo audlvl.
Eum. Heu! Heu! Neque ego. Hic senex tamen, ut dlcit,
eum in Insula Creta vldit; noll autem el credere; so
non enim credibilem f abulam narrat. Ego autem
magno cum gaudio ad atrium curram tuum redi-
tum nuntiandl causa. Tu hlc mane et cum sene
cibo vlnoque vlres renova!
DECLENSION
OF QUISQUAM
446. quisquam, anyone
Masculine and Feminine
Neuter
Nom.
quisquam
quicquam (quidquam)
Gen.
cujusquam
cujusquam
Dat.
cuiquam
cuiquam
Acc.
quemquam
quicquam (quidquam)
Abl.
quoquam
quoquam
{Plural lacking)
210
[Eumaeus exit. Apparet Minerva, quam solus Ulixes
videt et audit.]
Tel. [mortuum Argum conspicit.] Mortuus jacet Argus,
qui dominum suum iterum videndl causa tot
annos vlxit. Frustra ad summam senectutem
diiravistl.
Min. Nunc, O Ullxes, tempus est! Te fllio revela. Con-
silio capto, omnes procos interficies. Te igitur 90
ex sene rursus in juvenem mtitabo. Fortis es!
Vale!
[Minerva Ullxem in juvenem mutat et exit.]
Tel. [se vertit.] Eia tu, quis es, qul modo senex, modo
juvenis fls? Certe Proteus vel alius deorum im-
mortalium.
Uli. Non deus sum, ml flll! Nonne patrem agnovistl?
Tel. Non credo; mortuus enim est pater meus neque
iterum eum videbo.
Uli. Nequaquam mortuus, sed vlvus domum redil.
Minerva ipsa me mutavit. 100
Tel. O pater carissime ! [se amplectuntur.] Quam gratus
mihi redls, quam procls odiosus ! At unde venls?
quo modo hiic venistl? Ciir ita moratus es?
Narra mihi, te precor.
ORDINAL NUMERALS
447. Ordinal numerals are used to number objects in
order, as in a row or series, as first, second, third, etc. The
first twenty Latin ordinals are as follows:
prlmus qulntus
secundus sextus
tertius septimus
quartus octavus
211
Uli. Mox tibi et omnibus perlcula mea narrabo. Nunc
autem tempus est dellberare; ego et tu soll procos
interficiemus.
Tel. At enim multi sunt ; quid.nos tam paucl possumus?
Uli. Veni mecum ad atrium. Crede dls; Minerva et
Juppiter nobls auxilium dabunt. 110
[Ulixes iterum in senem mendicum mutdtur et cum
Telemacho exit.]
SCAENA SECUNDA. IN ATRIO ULIXIS
A tergo sedet Penelope, quae telam lente texit. Ab utraque
manu accumbunt proci; alii edunt, alii bibunt. Prope
Penelopam in muro pendet arcus Ulixis. Intrat d
sinistrd Eumaeus.
Eum. Audlte, O reglna et prlncipes, Telemachus enim ad
Ithacam rediit, et mox ad atrium adveniet.
Pen. Quid novl de Ullxe refert?
Eum. Eheu! Non illum vldit; nihil de illo audlvit. Sed
noll tamen lacrimare, cara domina; gaudere enim
nunc melius erit, quod fllius tuus salvus rediit.
Pen. Haud tamen lacrimas retinere possum, quia nunc
post reditum Telemachl necesse est mihi virum
ex procls eligere.
nonus quintus decimus
decimus sextus decimus
undecimus septimus decimus
duodecimus duodevlcesimus
tertius decimus undevlcesimus
quartus decimus ‘ vlcesimus
a. The ordinals are declined as adjectives of the first
and second declensions. Thus, primus, prima, primum,
etc. Compound ordinals, such as tertius decimus, have
both parts deciined.
212
Etjm. Crede autem dls, O reglna! Etiam nunc fortasse 120
Ullxes redlbit. [Exit Eumaeus a sinistra.]
Ant. Quam molestus nobls est Telemachus!
Pro. Sine dubio ex atrio nos fugabit.
Ant. Quid censetis, amlcl mel? Nonne eum occldere
debemus?
Pro. Verum dlcis, O Antinoe; eum occldemus.
Amph. Nollte, O amlcl, sanguinem effundere. Hoc enim
facere semper nefas est, et nos poenas dabimus.
Pen. Quam generosus es, O Amphinome! Tii enim solus
me adjuvas. 13C
Pro. Consilium capiemus; interficietur Telemachus.
Pen. O crudeles, O ingratl vos quibus Ullxes bene f aciebat !
Nonne estis memores? Tuum enim patrem, O
Antinoe, a populo e regno expulsum Ullxes non
solum protexit sed etiam restituit. Nunc autem
non satis est tibi illlus atrium spoliare et uxorem
contumelia afficere, sed cupis etiam fllium ipsum
occldere.
[Intrat a sinistra Telemachus.]
Tel. Salve, O mater mea!
Pen. Salve, O care flll! [se amplectuntur.] Narra mihi hc
de erroribus tuls. Quid novl audlvistl?
Tel. Eheu! Quamquam multos homines de patre
rogavl, nemo tamen eum aut vlvum aut mortuum
vlderat. Menelaus autem semper iterabat : ^NolI
metuere; Ulixes enim redlbit et procos occldet.”
Pen. Quam fellx ero, sl hoc flet. Nunc enim, ut promlsl,
necesse est mihi odioso cuidam nubere.
[Intrat Ulixes speciem senis mendld gerens, cum
Eumaeo.]
Tel. Veni, O senex, accipe panem !
Uli. Maximas tibi gratias ago, O benigne juvenis.
213
Amph. Quis est ille? Semper mendlcis bene facere fas est. 150
Venl, O mendlce, panem accipe !
Uli. Dl te servabunt, O princeps, quisquis es.
Ant. [Eumaeo.] Expelle hunc impudentem! [Ulixi.]
Heus tii, quare alienum atrium invocatus intras?
nisi exlbis te feriam.
Uli. O optime, misericordiam precor. Ipse enim olim
tam dlves eram quam tu, et miserls hominibus
semper benignus.
Ant. Vapulabis, impudentissime ! Apage!
Uli. Superbus es. Cave autem; mors enim numquam 160
procul abest.
Ant. Accipe plagas. [Ulixem ferit.]
Amph. Noll ferlre senem, O Antinoe; fortasse enim deus
est dissimulatus et nos piiniet.
Pen. O crudelem hominem! Quando Ulixes redlbit!
Tel. Cave, Antinoe; tii mox mortuus huml jacebis.
Ant. Nunc tempus est edere et bibere; hac nocte enim,
quia Telemachus jam rediit, Penelope virum e
nobls eliget. Quis nostrum, O cara reglna, gra-
tissimus tibi esse videtur? 170
Pen. Amatores dona offerre debent, non spoliare.
Pro. Ecce! Dona tibi offerimus. Quis optimum dat?
[Quisque dona ante Penelopam offert.]
Pen. Omnia pariter splendida sunt; sed superest vobis
DECLENSION OF QUISQUE
Neuter
quidque
cujusque
cuique
quidque
quoque
448.
quisque, each
Masculine
Feminine
Nom.
quisque
quaeque
Gen.
cujusque
cujusque
Dat.
cuique
cuique
Acc.
quemque
quamque
Abl.
quoque
quaque
(Plural rare)
214
nunc novissimum certamen. In atrio pendet
arens Ullxis. Quis vestrum eum flectere, nervum
aptare, sagittam per circulos duodecim mittere
potest? Omnibus quidem temptare licet, neque
recusabitis. Deinde ei tandem nubam qui id
facere poterit quod vir meus haud difficulter
faciebat. Incipite! Eumaee, deme arcum, ner- iso
vum, sagittam! [Exit Penelope d tergo.]
Pro. Heu! Heu! Haud facile erit nobls hoc facere, qul
edendo, bibendo, dormiendo, tam debiles factl
sumus.
Ant. Fortes este! Necesse est temptare; nisi tempta-
bimus, Achaei ita dlcent: “Ubi est virtus eorum
qui Penelopam in matrimonium ducere volunt?”
Nec frustra equidem, ut puto, temptabo. Heus,
Eumaee, da mihi arcum.
[Antinous condtur nervum arcul aptdre; ne flectere
quidem arcum potest.
Dum ceterl procl temptant, Ullxes Eumaeum retrahit.]
Uli. Noli exclamare; sed audi quod dlcam. Ullxes in 190
hoc atrio adest; ego enim sum Ullxes. Nonne
credis? Specta igitur signum quod in crtire
semper habeo.
Eum. O care domine ! signum enim haud dubium agnosco.
Fugam pete, precor; nisi fugies, proci mox te
occldent.
Uli. Noli timere, sed auxilium mihi da. Refer mihi
arcum meum; ego enim solus eum flectere possum
et sagittas per circulos mittere. Si modo arcum
manibus mels tenebo, leto merito procos mox 200
piiniam.
Eum. [proco qul arcum jam tenet.] Redde mihi arcum;
mendlcus enim temptare vult.
Pro. Quam rldiculus est ille mendlcus! Nugas aufer’
215
Ant. Si mendlcus poterit, Achael ita dlcent: “Senex
validior est quam Penelopae amatores.”
Tel. Meus est arcus; redde mihi; etiam mendlco licet
vlres ostendere.
[Ulixes arcum accipit et flectere incipit.]
Pro. Quam apte arcum tractat ! Quam validos monstrat
lacertos! Solus arcum flectere potest. Ecce! 2ic
nunc nervo sagittam aptat. Quam perlte arcum
intendit! Nunc mittitur sagitta. Edepol, omnes
per circulos volavit.
Uli. Jam alio cursu sagittas mittam. Ego sum Ullxes.
Mors tibi adest, Antinoe odiose! [Antinoum
sagittd transfigit.] Slc morieminl omnes procl,
qul tam diti meum atrium foedavistis.
Pro. Eheu! Mortuus est Antinous. Quo modo effugere
poterimus? [Procz fugere conantur.]
Uli. Eumaee, claude januam! [Eumaeus januam claudit.] 220
Amph. [ante pedes Ulixis se jacit.] Mihi quidem ignosce,
O Ullxes! ego enim semper te amo et odl procos.
Uli. Ciir meo in atrio mansistl? Morieris, stulte! [Am-
phinomum transfigit.] Telemache, ml flll, et Eu»
maee, state prope me et auxilium date! Nos
tres illos sceleratos interficiemus. [Telemachus
Eumaeusque arma rapiunt et se Ulixi socios
jungunt.] O dl benignl, renovate mihi vlres,
membra mea robusta reddite!
[Intrat Minerva militi similis } arma et tela gerens.
Prope Ulixem adstat.]
Min. Fortis es, O Ullxes! Fortiina fortibus favet. Ego
pro te pugnabo. 230
[Procos singulos occidunt; omnes mortui humi jacent;
intrat Penelope et Ulixem agnoscit.]