SUPPLEMENTARY LATIN READINGS
33. Recovery of the Oxen
385 Hercules, quoniam nullum alium introitum reperlre poterat,
hoc saxum amovere conatus est; sed propter ejus magnitu-
dinem res erat difficillima. Diu laborabat, neque quidquam
efficere poterat. Tandem tamen magno conatu saxum
amovit et speluncam patefecit. Ibi amissos boves magno
390 cum gaudio conspexit. Sed Cacum ipsum vix cernere potuit,
quod spelunca repleta erat fiimo quem ille more suo evome-
bat. Hercules, inusitata specie turbatus, breve tempus
haesitabat; mox tamen in speluncam irrupit et collum mon-
strl bracchils complexus est. Ille, etsl multum rehlctatus est,
395 nullo modo se llberare potuit; et, quod ntilla facultas respl-
randl dabatur, mox, quod necesse fuit, exanimatus est.
34. Eleventh Labor — The Golden Apples
of the hesperides
Eurystheus, postquam boves Geryonis accepit, laborem
undecimum Herculi imposuit, graviorem quam quos supra
narravimus. Jussit enim eum aurea poma ex horto Hesperi-
400 dum auferre. Hesperides autem nymphae erant quaedam
forma praestantissima, quae in terra longinqua habitabant, et
quibus aurea quaedam poma a Jiinone commissa erant.
Multi homines, auri cupiditate inducti, haec poma auferre
387. neque, but not; occasionally neque is used as the equivalent of sed
non instead of et non.
391. more suo, according to his custom; the ablative is sometimes em-
ployed to express the idea of “in accordance with.”
392. breve tempus: accusative of duration of time.
396. quod (a thing) which, or as; neuter, because the relative refers to
the fact in exanimatus est.
398. Hercull: see note on line 179.
quam: supply el erant.
400. quaedam: with nymphae.
HERCULES 313
jam antea conati erant; res tamen difficillima erat. Nam
hortus in quo poma erant muro ingenti undique circumdatus 405
est; praeterea draco quldam, qui centum capita habebat, por-
tam Iiortl dlligenter custodiebat. Opus igitur quod Eurys-
theus Hercull imperaverat erat summae difficultatis, non
modo ob causas quas memoravimus, sed quod Hercules
situm hortl omnlno ignorabat. 410
35. Atlas, Who Upheld the Heavens
Hercules, quamquam quietem vehementer cupiebat, con-
stituit tamen Eurystheo parere; et simul ac jussa ejus acce-
pit, proficlscl matiiravit. Multos mercatores interrogaverat
de sede Hesperidum; nihil tamen certum reperlre potuerat.
Friistra per multas terras iter fecit et multa perlcula subiit; 415
tandem, postquam in hls itineribus totum annum consumpsit,
ad extremam partem orbis, quae proxima erat Oceano, per-
venit. Hlc stabat vir quldam, nomine Atlas, ingentl magni-
tudine corporis, qul caelum (ita tradunt) umerls suis, sustine-
bat et in terram decidere prohibebat. Hercules, tantum 420
laborem magnopere mlratus, post paulo in colloquium cum
408. Herculi, had imposed upon Hercules; Hercull is a dative governed
by the special verb imperaverat.
412. Eurystheo: what case is governed by verbs of obeying?
417. orbis: supply terrarum; the two words together mean the world.
419. ita tradunt, so legend has it, as the legend goes; literally so they hand
down.
umeris: ablative of means, but to be translated on his shoulders.
caelum decidere, fromfalling upon the earth; see note on line 343.
421. miratus, wondering at.
1. Conjugate possum in the present, imperfect, and future. 2. Decline
dies. 3. Conjugate venio in the past perfect. 4. Give the principal parts
of aufero, reddo, irrumpo. 5. What is the meaning of quam celerrime”?
6. Find the derivation and meaning of “ignite.”
314
SUPPLEMENTARY LATIN READINGS
Atlante venit et, postquam causam itineris exposuit, auxilium
ejus petiit.
36. A SUBSTITUTE
Atlas autem potuit Hercull maxime prodesse; ille enim,
425 quoniam ipse erat pater Hesperidum, situm horti bene sclvit.
Postquam igitur audlvit causam itineris Herculis, “Ipse,”
inquit, “ad hortum Ibo; ego si hortabor, flliae certe poma sua
sponte tradent.” Hercules, ubi haec audlvit, magnopere
gavlsus est; cupiebat enim rem sine vl fierl. Constituit igitur
430 oblatum auxilium accipere. Sed quod Atlas abitiirus erat,
necesse erat aliquem caelum umerls sustinere. Hoc igitur
negotium Hercules libenter suscepit et, quamquam res erat
424. Hercull: dative with prodesse, benefit.
427. hortabor: supply eds as object.
sua sponte, of their own accord.
429. gavisus est: from gaudeo.
430. abiturus erat, was about to go away; the future active participle is
often thus used with a form of the verb sum.
VOCABULARY REVTEW
colloquium
accido
efficio
turbo
cupiditas
amitto
indtico
incommodum
arcesso
intellego
longe
lapis
aufero
memoro
noctii
mercator
cado
moror
quam
os
circumdo
pareo
ut
pabulum
condo
patefacio
conjungo
puto
quoniam
posterus
conor
reniintio
ulterior
custodio
subeo
uterque
decipio
tego
demitto
tradiico
HERCULES 315
summl laboris, totum pondus caeli continuos complures dies
solus sustinuit.
37. Return of Atlas
Atlas interea abierat et ad hortum Hesperidum, qui pauca 435
milia passuum aberat, se quam celerrime contulerat. Eo
ubi venit, causam veniendl exposuit et a flliabus suls poma
vehementer petlvit. Illae diu haerebant; nolebant enim hoc
facere, quod ab ipsa Jiinone, de qua ante dictum est, hoc
mQnus acceperant. Atlas tamen post multa verba ils per- 440
suasit et poma ad Herculem rettulit. Hercules interea, qul
plures dies expectaverat neque ullam famam de reditti
Atlantis acceperat, hac mora graviter commotus est. Tan-
dem qulnto die Atlantem vldit redeuntem, et mox magno
cum gaudio poma accepit; tum, postquam gratias pro tanto 445
beneficio egit, ad Graeciam proficlscl matiiravit.
38. Twelfth Labor — Cerberus, the Three-headed Dog
Postquam aurea poma ad Eurystheum relata sunt, unus
modo relinquebatur e duodecim laboribus quos Eurystheus Her-
culi praeceperat. Eurystheus autem, quod Herculem mag-
nopere timebat, se ab eo in perpetuum llberare volebat. Jus- 450
sit igitur eum canem Cerberum ex Orco in lucem trahere.
435. pauca milia passuum, a few miles. The use of mille in the plural
is explained in the note on line 181.
436. E6: an adverb.
437. filiabus: the noun filia has filiabus (not filiis) as the dative and
ablative plural; dea (goddess) also has -abus as the ending of these cases;
in other forms these nouns have the regular endings of the first declen-
sion.
439. dictum est, we have spoken.
448. quos Eurystheus Hercull praeceperat, which Eurystheus had im-
posed upon Hercules; the compound verb praecipib is transitive and so
takes both a dative, Herculi, and an accusative, quos.
450. in perpetuum, forever; the neuter adjective is used as a noun.
316 SUPPLEMENTARY LATIN READINGS
Hoc opus omnium difncillimum erat; nemo enim umquam ex
Orco redierat. Praeterea Cerberus iste monstrum erat horri-
bili specie, qui tria capita serpentibus saevls clncta habebat.
455 Antequam tamen hunc laborem narramus, non alienum vide-
tur, quoniam de Orco mentionem fecimus, pauca de ista
regione proponere.
39. Orcus, or Hades, the Abode of the Dead
De Orco, qul Idem Hades appellabatur, haec traduntur.
Ut quisque e vlta discesserat, manes ejus ad Orcum, sedem
460 mortuorum, a deo Mercurio deducebantur. Hujus regionis,
quae sub terra fuisse dlcitur, rex erat Pluto, cujus uxor erat
Proserpina, Jovis et Cereris fllia. Manes igitur, a Mercurio
deducti, prlmum ad rlpam veniebant Stygis fliiminis, quo
continetur regnum Phltonis. Hoc omnes translre necesse erat
465 qul in Orcum veniebant. Quoniam tamen in hoc flumine
nullus pons erat, manes transvehebantur a Charonte quodam,
qul cum parva scapha ad rlpam expectabat. Charon pro hoc
officio mercedem postulabat, neque volebat quemquam sine
hoc praemio transvehere. Ob hanc causam mos erat apud
470 antlquos nummum in ore mortul ponere; eo modo, ut puta-
bant, mortuus ad Stygem veniens pretium trajecttis solvere
poterat. II autem qui post mortem in terra non sepulti
455. alienum, out of place.
456. pauca, a few things.
458. Idem, also, a frequent meaning of the word.
459. Ut, when. quisque, each person.
manes: a plural noun, but to be translated as singular.
460. Mercurio: one of the functions ascribed to the god Mercury was
that of guide of souls into the lower world.
464. omnes transire necesse erat, all must cross. The subject of erat
is the infinitive clause omnes translre.
465. in (flumine), over.
469. mos erat . . . ponere, it was the custom to place; ponere is the
subject of erat.
470. mortui, of the dead person.
HERCULES 317
erant Stygem translre non potuerunt, sed in lltore per cen-
tum annos errare coactl sunt; tum demum licuit Orcum
intrare. 475
40. The Realm of Pluto
Postquam manes Stygem hoc modo transierant, ad alte-
rum veniebant flumen, quod Lethe appellatum est. Ex hoc
fliimine aquam bibere cogebantur. Quod ubi fecerant, res
omnes in vlta gestas e memoria deponebant. Denique ad
sedem ipsam Pliitonis veniebant, cujus introitus a cane Cer- 480
bero custodiebatur. Ibi Pluto, nigro vestltii indutus, cum
uxore Proserpina in solio sedebat. Stabant etiam non procul
ab eo loco tria alia solia, in quibus sedebant Mlnos, Rhada-
manthus, et Aeacus, judices Inferorum. Hl mortuls jiis dlce-
bant et praemia poenasque constituebant. Boni enim in 485
Campos Elysios, sedem beatorum, veniebant; improbi autem
in Tartarum mittebantur, et multls varilsque supplicils ibi
excruciabantur.
475. intrare: subject of licuit.
478. Quod ubi fecerant, and when they had done this. The Latin
relative pronoun often stands at the beginning of a sentence and refers to
an antecedent in the preceding sentence. When thus used it is often fol-
lowed by ubi, as in this instance, or by cum. In this use it is translated
by a personal or a demonstrative pronoun.
res omnes . . . gestas, freely, all the experiences of life; literally,
all things done in life.
482. Stabant, there stood; see note on line 146.
484. mortuis jus dicebant, dispensed justice to the dead.
486. Campos Elysios : in early Greek literature the Elysian Fields were
spoken of as lying in the far west, at the earths extremity, or in the
Islands of the Blest. At a later time they were represented as a part of
the lower world.
1. Give the principal parts of cupio, capio, paro, pareo,flo. 2. Givethe
ablative plural of mercator, filia, filius, orbis. 3. Give a synopsis of
hortor in the third person plural. 4. Decline reditus in the singular number.
5. What is the case of iis, line 440, and why used? 6. Explain the deriva”
tion and meaning of “volition”.
318 SUPPLEMENTARY LATIN READINGS
41. Charon’s Fekry
Hercules, postquam imperia Eurysthel accepit, in Laco-
490 niam ad Taenarum statim se contulit; ibi enim spelunca erat
ingenti magnitudine, per quam (ut tradebatur) homines ad
Orcum descendebant. Eo ubi venit et ex incolls situm spe-
luncae cognovit, sine mora descendere constituit. Nec tamen
solus hoc iter faciebat. Mercurius enim et Minerva se
495 socios ei adjtlnxerant. Ubi ad rlpam Stygis venit, Hercules
scapham Charontis conscendit. Quod tamen Hercules vir
erat ingentl magnitiidine corporis, Charon solvere nolebat;
arbitrabatur enim tantum pondus scapham suam in medio
fliimine mersurum esse. Tandem tamen, minls Herculis ter-
500 ritus, Charon scapham solvit et eum incolumem ad ulteriorem
ripam perduxit.
42. The Twelve Labors Accomplished
Postquam fliimen Stygem tall modo transiit, Hercules in
sedem ipslus Plutonis venit et, postquam causam veniendi
docuit, ab eo facultatem Cerberum auferendl petlvit. Pliit5,
505 qul de Hercule famam acceperat, eum benigne excepit et
facultatem quam ille petebat libenter dedit. Jussit tamen
Herculem imperata Eurysthel facere et postea Cerberum in
Orcum rursus reducere. Hercules haec pollicitus est, et Cer-
berum, quem non sine magno perlculo manibus prehenderat,
<»io summo cum labore ex Orco in lucem et ad urbem Eurysthel
traxit. Eo ubi venit, Eurystheus ex atrid statim refugit;
491. ut tradebatur: the clause has the same sense as ita trddunt, line 419.
492. Ed, to that place.
495. socios, as companions.
498. tantum pondus . . . mersurum esse, that such a weight would
sink, etc.
504. auferendi: the genitive of the gerund of a transitive verb may
have a direct object, here Cerberum.
510. in lucem, into the light, i.e., to the upper world.
HERCULES 319
tantus pavor animum ejus occupaverat. Postquam autem
paulum se ex timore recepit, multis cum lacrimls clamitavit
se velle monstrum sine mora in Orcum reducl. Slc, contra
omnium oplnionem, duodecim illl labores quos Eurystheus 5i»
praeceperat intra duodecim annos confectl sunt. Itaque
Hercules, servittite tandem llberatus, magno cum gaudio
Thebas rediit.
43. Nessus, the Centaur
Post haec Hercules multa alia praeclara perfecit, quae
nunc perscrlbere longum est. Tandem, jam aetate provectus, 520
Deianlram, Oenel flliam, in matrimonium duxit; post tamen
tres annos puerum quendam, nomine Eunomum, casu occldit.
More antlquo necesse erat Herculem ob eam rem in exilium
Ire; itaque cum uxore sua e finibus ejus clvitatis exlre matti-
ravit. Dum tamen iter faciunt, ad flumen quoddam pervene- 525
runt, in quo ntillus pons erat, et dum quaerunt modum
transeundl, accurrit Centaurus quldam, nomine Nessus, qui
auxilium viatoribus obtulit. Hercules igitur uxorem suam in
tergum Nessi imposuit; tum ipse flumen nando transiit. At
Nessus, paulum in aquam progressus, ad rlpam subito revertit 530
et Deianlram auferre conabatur. Quod ubi animadvertit
Hercules, Ira graviter commotus, arcum intendit et pectus
Nessl sagitta transfixit.
513. se recepit, recovered.
514. se velle: again indirect discourse, that he wished; velle in turn
governs an infinitive clause, monstrum . . . reducl.
518. Thebas, to Thebes; the name of a city without a preposition is used
to express the place to which.
619. praeclara, famous exploits.
quae: object of perscribere.
620. longum est, it would take too long.
623. More: an ablative expressing accordance, used as in line 391.
529. nando, by swimming, ablative of the gerund expressing means and
manner.
531. Quod ubi: the note on line 478 should be consulted.
320 SUPPLEMENTARY LATIN READINGS
44. The Poisoned Robe
Nessus igitur, sagitta Herculis transflxus, moriens humi
535 jacebat; at nolens occasionem Herculem ulclscendl dlmittere,
ita locutus est. “Tii, Deianlra, verba morientis audl: sl vls
amorem marltl tul conservare, aliquid sanguinis hujus qul e
pectore meo effunditur stime ac repone; tum, sl umquam sus-
plcio in mentem tuam venerit, vestem marltl hoc sanguine
540 Inficies.” Haec lociitus, Nessus animam efnavit; Deianlra
autem, nihil mall suspicata, imperata fecit. Post breve tem-
pus Hercules bellum contra Eurytum, regem Oechaliae, sus-
cepit et, ubi regem ipsum cum fllils interfecit, Iolen, flliam
Eurytl, captlvam reduxit. Antequam tamen domum venit,
545 navem ad Cenaeum promunturium appulit. Ibi in terram
egressus, quod Jovl sacrificare volebat, aram constituit. Dum
tamen sacrificium parat, Licham, comitem suum, domum Ire
et vestem albam referre jussit; mos enim erat apud antlquos
in sacrificando vestem albam gerere. At Deianlra, arbitrata
550 Herculem amorem erga Iolen habere, vestem, priusquam
Lichae dedit, sanguine Nessl Infecit.
45. The Death of Hercules
Hercules, nihil mall suspicatus, vestem quam Lichas attulit
statim induit. Post tamen breve tempus dolorem per omnia
535. Herculem ulclscendi: the genitive of the gerund with a direct
object, as in line 504.
536. morientis, of one who is dying; a present participle (from morior)
used as a noun.
537. aliquid sanguinis hujus, some of this blood.
541. nihil mali, no harm.
suspicata, suspecting.
544. domum, home; the accusative of this noun, like that of the names
of cities, is used without a preposition to express the place to which.
549. sacrificando: ablative of the gerund governed by a preposition.
arbitrata, thinking.
550. Herculem . . . habere, that Hercules was in love with Iole.
HERCULES
821
membra sensit; sed, quod causam ejus rel ignorabat, magno-
pere mlrabatur. Dolore paene exanimatus, vestem detrahere 555
conatus est. Illa tamen in corpore haesit, neque ullo modo
divelll potuit. Tum demum Hercules, quasi furore impulsus,
in montem Oetam se contulit et in rogum, quem summa
celeritate extriixit, se imposuit. Hoc ubi fecit, voluit eos
qui circumstabant rogum quam celerrime accendere. Omnes 560
diti recusabant; tandem tamen pastor quidam, ad misericor-
diam inductus, ignem subdidit. Tum, dum omnia fumo
obscurantur, Hercules, densa niibe velatus, a Jove in Olym-
pum abreptus est.
662. ignem subdidit, set fire to (the pile).